Περί του βάρους της ηγεσίας
Με αφορμή τον Νετανιάχου, ένα σύντομο σχόλιο πάνω στη σύγχρονη δυτική πολιτική συμπεριφορά
Φάνης Ουγγρίνης
Υπό το φως της ημέρας, οι Ισραηλινοί βομβάρδισαν τη Χαμάς μέσα στη Ντόχα, δείχνοντας σε όλο τον πλανήτη ότι είναι λίγα εκείνα που δεν θα τολμήσουν υπέρ του έθνους τους. Χτύπησαν σε ένα κράτος πάμπλουτο και -θεωρητικά- ουδέτερο, όπου στεγάζεται πολυτελώς η ηγεσία της παλαιστινιακής οργάνωσης. Δεν φοβήθηκαν τη θεωρητικά υπερσύγχρονη καταριανή αεροπορία και τη στρατιωτική βάση των Τούρκων. Μένει να φανεί αν θα επαναλάβουν τις επιδρομές.
Εδώ και σχεδόν δύο χρόνια, ο Νετανιάχου αδιαφορεί για την γνώμη των πιο ευαίσθητων στο Ισραήλ και στον δυτικό κόσμο και εκφράζει τον μέσο πολίτη της χώρας του. Προτιμά να συγκρούεται με δυνατές φωνές και να κάνει αυτό που θεωρεί σωστό: να επιδεικνύει ψυχρή αποφασιστικότητα απέναντι σε μια σοβαρή και επιμονή ξένη απειλή. Ίσως είναι απάνθρωπος, ίσως είναι διεφθαρμένος, ασύδοτος ή ρατσιστής, ωστόσο αναλαμβάνει το βάρος της ηγεσίας παίρνοντας την ευθύνη δύσκολων αποφάσεων. Κάποια στιγμή θα τον κρίνει η ιστορία για την πρακτική και ηθική διάσταση του έργου του. Πάντως κανείς δεν θα τον κατηγορήσει για αδράνεια και παθητικότητα. Ο Νετανιάχου δείχνει να ακολουθεί το ρητό “καλύτερα να μετανιώνεις για όσα κάνεις, παρά για όσα δεν κάνεις”.
Δεν τίθεται θέμα σύγκρισης του ισραηλινού πρωθυπουργού με τον επικίνδυνα απρόβλεπτο Ντόναλντ Τραμπ ή με τον αδιάφορο για το ανθρώπινο κόστος Βλαντιμίρ Πούτιν: ρισκάρει λελογισμένα, κάτι απαραίτητο για κάθε μεγάλη επιτυχία. Η περίπτωση του επίσης αντιδιαστέλλεται σε όσα συνηθίζονται στην ΕΕ και ειδικά στη χώρα μας: διαβουλεύεται (σε αντίθεση με κάτι Ούγγρους και Σλοβάκους), δεν βαλτώνει, και τελικά αναλαμβάνει προσωπικά το ενδεχόμενο πολιτικό κόστος.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, είτε σε συλλογικό είτε σε εθνικό επίπεδο, τέτοια πολιτική συμπεριφορά σπάνια παρατηρείται. Οι περισσότεροι ηγέτες κοιτούν -φαινομενικά ανήμποροι- την κατρακύλα των χωρών τους προς την παρακμή και την κοινωνική διάλυση. Από πολλές πλευρές ενημερώνονται ότι η συνεχιζόμενη φτωχοποίηση και η ανεξέλεγκτη μετανάστευση οδηγούν σε καταστάσεις επικίνδυνες. Ωστόσο αρνούνται να δράσουν τολμηρά, παρά όσα διοικητικά εργαλεία διαθέτουν. Περισσότερο φοβούνται τις ηχηρές αντιδράσεις μικρών αλλά φανατικών ομάδων ή τις αρνητικές ψήφους εθνοθρησκευτικών μειοψηφιών, από μια πιθανή διάρρηξη του κοινωνικού ιστού.
Πάσχοντας από αναποφασιστικότητα, έλλειψη αξιών και θλιβερή ευθυνοφοβία, οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν τολμούν καν να προασπίσουν την οικονομική ανάπτυξη της ηπείρου, χωρίς την οποία τίποτα δεν είναι εφικτό· δίχως πλούτο ούτε συνολική πρόοδο μπορούμε να έχουμε, ούτε νέες καλές δουλειές, ούτε περιβάλλον, ούτε πολιτισμό, ούτε αλληλεγγύη και εσωτερική ειρήνη. Και φυσικά ούτε λόγος φυσικά για ουσιαστική πολιτική εξωτερικών και άμυνας.
Απεχθανόμενοι -ορθώς- τις υπεράνω λογοδοσίας απολυταρχίες φτάσαμε στο άλλο άκρο: στις θεσμικά παραλυμένες δημοκρατίες. Μάλλον ο μη πολιτικά ορθός Νετανιάχου και το μικρό Ισραήλ έχουν κάτι να μας διδάξουν.