Η ΕΛΒΟ, από πυλώνας άμυνας σε εργοστάσιο-φάντασμα

Η Ελληνική Βιομηχανία Οχημάτων υπήρξε κάποτε βασικός πυλώνας του εγχώριου αμυντικού τομέα , παράγοντας φορτηγά Στάγιερ, τζιπάκια Μερσεντές, τεθωρακισμένα Λεωνίδας και άρματα Λέοπαρντ. Με έδρα τη Σίνδο, υποστήριζε τις Ένοπλες Δυνάμεις, πρόσφερε καλοπληρωμένες δουλειές και αποτελούσε εργαλείο εθνικής βιομηχανικής πολιτικής. Η τωρινή εικόνα της ελάχιστα θυμίζει παραγωγική μονάδα οπλικών συστημάτων.

Παρά το μηδαμινό τίμημα, η μεταβίβασή της προβλήθηκε ως success story. Οι αρχικοί αγοραστές (κοινοπραξία των ισραηλινών εταιρειών SK Group και Plasan Sasa, με μικρή ελληνική συμμετοχή) υποσχέθηκαν επενδύσεις, τεχνογνωσία και εξωστρέφεια. Πέντε χρόνια μετά, οι υψηλές προσδοκίες έχουν πια διαψευστεί: η ΕΛΒΟ φέρεται να απασχολεί καμιά δεκαριά εργαζόμενους, δεν έχει αναλάβει νέα παραγωγή, παρουσιάζει κύκλο εργασιών συνοικιακού φαναρτζίδικου, και επιβιώνει κυρίως μέσω της εκποίησης σκραπ.

Τις τελευταίες ημέρες λέγεται ότι ο επικεφαλής του SK Group απέκτησε τον πλήρη έλεγχο. Έτσι η άλλοτε κραταιά επιχείρηση ίσως μετατραπεί σε ευρωπαϊκή βάση του ομίλου, με δυνητική πρόσβαση στα -ύψους εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ- κονδύλια του προγράμματος Rearm Europe. Προϋπόθεση είναι να πορευτεί επιτέλους σε ήρεμα νερά. Ωστόσο, όσο γράφονταν αυτές οι γραμμές δεν είχε παρουσιαστεί οποιοδήποτε σχέδιο ανασυγκρότησης. Από πλευράς ΥΕΘΑ υπάρχει ενδιαφέρον για νέα οχήματα διοικητικής μέριμνας (η παραγωγή τους δεν συμπεριλαμβάνεται στις δημοσιευμένες δραστηριότητες των ιδιοκτητών) και για αναβάθμιση των ΤΟΜΠ Μ-113 (τυχόν παραγγελία αναμένεται να δοθεί σε έμπειρη ισραηλινή βιομηχανία, που ενδεχομένως θα χρειαστεί υποκατασκευαστή στην Ελλάδα).

Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι το Δημόσιο διατηρούσε δικαίωμα επαναγοράς μετοχών έως το 2025, το οποίο δεν έχει ασκήσει. Δεν έχει ασκήσει ούτε ουσιαστικό έλεγχο της τήρησης όσων δεσμεύσεων ανέλαβαν οι αγοραστές (δυστυχώς οι λεπτομέρειες της σύμβασης δεν έχουν δημοσιοποιηθεί). Έτσι η ΕΛΒΟ έχει εγκλωβιστεί στην αδράνεια όταν η ΕΕ επενδύει μαζικά στην αμυντική αυτάρκεια, σαν συνέπεια του ρωσοουκρανικού πολέμου.

Αν και οι τεράστιες κτιριακές εγκαταστάσεις χρήζουν συντήρησης και οι παλιές γραμμές παραγωγής έχουν απαξιωθεί, το συγκρότημα εξακολουθεί να διαθέτει αξιόλογες δυνατότητες. Εφόσον ο επενδυτής έχει όντως σοβαρές προθέσεις, μπορεί να κατασκευάσει εκεί προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας, με εξαγωγικές προοπτικές. Θα χρειαστεί φυσικά ανανέωση του εξοπλισμού και εύρεση κατάλληλου προσωπικού, όμως ο στόχος είναι απολύτως εφικτός.

Η ΕΛΒΟ αποτελεί κραυγαλέο παράδειγμα υποβάθμισης μιας κρατικής εταιρείας στρατηγικής σημασίας. Αιτία είναι η προχειρότητα με την οποία αντιμετωπίστηκε η ιδιωτικοποίησή της· προχειρότητα που από υπουργικά χείλη είχε βαφτιστεί “ισχυροποίηση του άξονα Ελλάδας-Ισραήλ”. Εν τούτοις, το εργοστάσιο δεν πουλήθηκε για να καταλήξει αντικείμενο real estate, αλλά για να παράγει εκ νέου. Επιδιώκοντας να αναγεννηθεί, η ελληνική αμυντική βιομηχανία χρειάζεται οπωσδήποτε τη συνδρομή του.