AUTHORS

Βία κατά των γυναικών & διατροφή: μια λιγότερο ορατή αλλά απολύτως υπαρκτή σχέση

ΘΕΜΑ THEOPINION ΥΓΕΙΑ
Βία κατά των γυναικών & διατροφή: μια λιγότερο ορατή αλλά απολύτως υπαρκτή σχέση
Unsplash
Φωτεινή-Μαρία Γεμιντζή profile picture Φωτεινή-Μαρία Γεμιντζή

Η 25η Νοεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, θυμίζει ότι η βία δεν επηρεάζει μόνο την ασφάλεια και την ψυχική υγεία μιας γυναίκας. Επηρεάζει και την καθημερινότητά της ακόμη και τη διατροφή της.

Έρευνες των τελευταίων ετών δείχνουν ότι η ενδοσυντροφική βία μπορεί να μεταβάλει ουσιαστικά τον τρόπο που μια γυναίκα τρέφεται, τη σχέση της με το σώμα της και το βάρος της. Οι αλλαγές αυτές δεν είναι «επιλογές» ούτε θέμα πειθαρχίας συχνά είναι αποτέλεσμα ενός περιβάλλοντος αβεβαιότητας και παρατεταμένης πίεσης.

Η εμπειρία βίας συνδέεται με ασταθή διατροφικά μοτίβα

Μελέτες και συστηματικές ανασκοπήσεις αναφέρουν αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης ακανόνιστων διατροφικών μοτίβων σε γυναίκες που έχουν βιώσει ενδοσυντροφική βία.

Τα μοτίβα αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν:

  1. ακανόνιστα ή παραλειπόμενα γεύματα
  2. έντονη ενασχόληση με το βάρος
  3. επεισόδια υπερφαγίας
  4. περιόδους μειωμένης πρόσληψης τροφής,
  5. μεγάλες διακυμάνσεις βάρους.

Η βία δεν “προκαλεί” αυτά τα μοτίβα από μόνη της, αλλά η πιθανότητα να εμφανιστούν είναι σημαντικά αυξημένη.

Το χρόνιο stress αλλάζει τον τρόπο που τρώμε

Από διατροφική σκοπιά, το παρατεταμένο stress επηρεάζει τόσο τη βιοχημεία του οργανισμού όσο και την καθημερινή ρουτίνα. Η εμπειρία βίας συνοδεύεται συχνά από απώλεια σταθερότητας στην καθημερινότητα και αυτό μπορεί να οδηγήσει:

  • σε διαταραχή των σημάτων πείνας–κορεσμού,
  • σε αυξημένη επιθυμία για comfort foods,
  • σε δυσκολία στη διατήρηση σταθερού μοτίβου γευμάτων,
  • σε αυξομειώσεις στην ενεργειακή πρόσληψη.

Αυτή η επίδραση είναι επαρκώς καταγεγραμμένη σε πληθυσμιακές και κλινικές μελέτες.

Η σχέση με το βάρος μπορεί να επηρεαστεί από το περιβάλλον της βίας

Ποιοτικές μελέτες αναφέρουν ότι ορισμένες γυναίκες αλλάζουν τη διατροφή ή ακόμη και το βάρος τους προσαρμοστικά στο περιβάλλον της βίας. Αυτό μπορεί να εκδηλωθεί με:

  • αύξηση βάρους
  • απώλεια βάρους
  • έντονα κυμαινόμενο βάρος.

Από πλευράς διατροφολόγου, αυτό σημαίνει ότι το βάρος δεν αντικατοπτρίζει πάντα απλά τη διατροφική πρόσληψη. Αντιπροσωπεύει συχνά περίπλοκες εξωτερικές και εσωτερικές συνθήκες.

Η υπερφαγία ως τρόπος διαχείρισης έντονου stress

Σε αρκετές μελέτες, οι γυναίκες που έχουν βιώσει βία εμφανίζουν αυξημένα ποσοστά υπερφαγικών επεισοδίων. Από διατροφική σκοπιά, αυτό είναι αναμενόμενο: σε περιόδους έντονου stress, η γρήγορη πρόσληψη τροφής (ιδίως τροφής υψηλής ενεργειακής πυκνότητας) λειτουργεί πρόσκαιρα ανακουφιστικά.

Η περιγεννητική περίοδος: μια ευαίσθητη φάση

Οι γυναίκες με ιστορικό διατροφικών διαταραχών και εμπειρία βίας εμφανίζουν συχνότερα δυσκολίες στη διατροφή κατά την εγκυμοσύνη και την περίοδο μετά τον τοκετό. Αυτό καθιστά την ολιστική προσέγγιση ακόμη πιο σημαντική για την ασφάλεια της μητέρας και του βρέφους.

Ο ρόλος του διατροφολόγου

Χωρίς να αναλαμβάνει ψυχολογικό ρόλο, ο διατροφολόγος μπορεί να συμβάλει σημαντικά:

  1. Δημιουργώντας ένα ασφαλές και μη επικριτικό πλαίσιο
    • Ένα περιβάλλον που επιτρέπει στη γυναίκα να εκφραστεί — στο βαθμό που η ίδια επιθυμεί.
  2. Εστιάζοντας σε σταθεροποίηση και δομή
    • Όχι σε αυστηρές δίαιτες, αλλά σε απλές, ρεαλιστικές και σταδιακές αλλαγές που βοηθούν την επαναφορά σε κανονικότητα.
  3. Προσεγγίζοντας τις αυξομειώσεις βάρους χωρίς κριτική
  • Το βάρος πρέπει να αξιολογείται στο υπάρχον πλαίσιο και όχι ως απομονωμένος αριθμός.
  1. Συνεργαζόμενος με άλλους επαγγελματίες υγείας όπου απαιτείται
    • Όταν η περίπτωση το υπαγορεύει, η παραπομπή δεν είναι αδυναμία είναι μέρος της επαγγελματικής ευθύνης.

Ένα μήνυμα πέρα από την επιστήμη

Η βία κατά των γυναικών δεν εκφράζεται πάντα με ορατές πληγές. Μερικές φορές κρύβεται στην άρνηση για φαγητό, στην ακανόνιστη διατροφή, στα κιλά που έρχονται και φεύγουν χωρίς προφανή λόγο. Η κατανόηση αυτής της αθέατης διάστασης είναι κρίσιμη, όχι μόνο για τους επαγγελματίες υγείας, αλλά για όλους μας. Η συζήτηση για τη βία πρέπει να περιλαμβάνει και τη διατροφή. Γιατί το σώμα, συχνά, μιλάει πολύ πριν βρει η γυναίκα τις λέξεις.

Πηγές

  • Current Psychology (2024) – Systematic review on intimate partner violence and eating disorders.
  • PubMed ID: 30965163 – IPV & eating-related difficulties.
  • PubMed ID: 25957061 – Qualitative study on IPV survivors and eating patterns.
  • PubMed ID: 35536767 – PTSD-related mechanisms & binge eating in IPV survivors.
  • PubMed ID: 35807792 – Loneliness, social withdrawal & eating disorder features.
  • PubMed ID: 26276707 – IPV and dieting/bulimic behaviors.
  • PubMed ID: 26032597 – Perinatal IPV & eating difficulties.