Οι αγνωστες ιστορίες της ΔΕΘ – Μια έκθεση που έγραψε και γράφει ιστορία

Από τα σχέδια δολιοφθοράς και τις προσπάθειες μποϋκοτάζ, μέχρι τον φραπέ και τον «Γολιάθ» οι λιγότερο γνωστές ιστορίες της ΔΕΘ αποκαλύπτουν ότι η Έκθεση δεν ήταν ποτέ ένα απλό γεγονός.

Πανοραμική άποψη της 1ης ΔΕΘ το 1926 στο Πεδίον του Άρεως: μια εντυπωσιακή είσοδος, στο βάθος το κτίριο του Γ’ Σώματος Στρατού, και μια Θεσσαλονίκη που ετοιμαζόταν να μπει δυναμικά στον παγκόσμιο εκθεσιακό χάρτη. Από εκείνη τη στιγμή, η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης δεν ήταν απλώς ένας θεσμός· ήταν το μεγάλο ραντεβού της πόλης με την πρόοδο, την καινοτομία και τον κόσμο.

Κι όμως, πίσω από τα φώτα και τις επίσημες τελετές, η ιστορία της ΔΕΘ είναι γεμάτη άγνωστα επεισόδια, μικρά και μεγάλα, που αποκαλύπτουν το πάθος αλλά και τις προκλήσεις ενός θεσμού δεμένου με τη Θεσσαλονίκη.

Σχέδια δολιοφθορά και εμπορικοί πόλεμοι

Ήδη από τη 2η διοργάνωση, το 1927, η Έκθεση δοκιμάστηκε σκληρά: Βούλγαροι αναρχικοί σχεδίασαν δολιοφθορά με στόχο την ίδια, το κυβερνείο και στρατιωτικές αποθήκες. Η έγκαιρη επέμβαση των αρχών απέτρεψε μια κρίση που θα μπορούσε να βάλει φρένο στο όραμα της πόλης.

Τρία χρόνια αργότερα, το 1930, ήρθε μια άλλη πρόκληση. Οι Αθηναίοι βιομήχανοι, φοβούμενοι ότι η ΔΕΘ θα ενίσχυε υπερβολικά τη Βόρεια Ελλάδα, επιχείρησαν να την μποϋκοτάρουν. Ο πρόεδρός τους, Α. Χατζηκυριάκος, εξέδωσε μυστική εγκύκλιο. Το σχέδιο απέτυχε, κι έτσι η Θεσσαλονίκη κέρδισε μια μάχη που ξεπερνούσε το εμπορικό πεδίο· ήταν νίκη κύρους για την πόλη.

Η εγχείρηση που συγκλόνισε τους επισκέπτες

Το 1934, η Έκθεση έγινε το σκηνικό ενός απρόσμενου ιατρικού γεγονότος. Στο περίπτερο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, οι γιατροί πραγματοποίησαν επείγουσα εγχείρηση σκωληκοειδίτιδας, μπροστά στα μάτια των επισκεπτών. Η ΔΕΘ απέδειξε έτσι ότι μπορούσε να γίνει χώρος όχι μόνο εμπορίου, αλλά και επίδειξης επιστημονικής τόλμης.

Ο καφές που γεννήθηκε τυχαία

Μετά τον πόλεμο, η ΔΕΘ έγινε λίκνο καινοτομιών. Το 1957, ένας υπάλληλος της Nestlé, ο Δημήτρης Βακόνδιος, αναγκάστηκε να φτιάξει καφέ χωρίς ζεστό νερό. Χτύπησε στιγμιαίο καφέ με πάγο και δημιούργησε τυχαία τον φραπέ. Ένα ποτό που έγινε θρύλος, άρρηκτα συνδεδεμένο με τη Θεσσαλονίκη και τον τρόπο ζωής της.

Ομορφιά και Ψυχρός Πόλεμος

Το 1964, η ΔΕΘ απέκτησε παγκόσμια λάμψη: η Μις Κόσμος, Κορίννα Τσοπέη, και η Μις ΗΠΑ, Μπόμπι Τζόνσον, επισκέφθηκαν την Έκθεση και τράβηξαν όλα τα βλέμματα.

Την επόμενη χρονιά, ο Ψυχρός Πόλεμος «προσγειώθηκε» στη Θεσσαλονίκη. Οι ΗΠΑ έστειλαν τους αστροναύτες Γκόρντον Κούπερ και Τσαρλς Κόνραντ, ενώ η Σοβιετική Ένωση απάντησε με τους κοσμοναύτες Αλεξέι Λεόνοφ και Πάβελ Μπελιάεφ. Για λίγες μέρες, η πόλη έγινε το επίκεντρο της διαστημικής κούρσας των υπερδυνάμεων.

Ο «Γολιάθ» που μάγεψε τη Θεσσαλονίκη

Το 1968, οι επισκέπτες βρέθηκαν μπροστά σε μια εικόνα που φάνταζε απίστευτη: μια τεράστια φάλαινα, ο «Γολιάθ», μήκους 22 μέτρων και βάρους 69 τόνων, εκτέθηκε στο λούνα παρκ της ΔΕΘ. Ήταν το σύμβολο μιας εποχής που ήθελε να εντυπωσιάσει και να δείξει ότι η Έκθεση μπορούσε να φέρει στα μάτια του κοινού θαύματα από κάθε γωνιά του κόσμου.

Η ΔΕΘ ως καθρέφτης της πόλης

Από τα σχέδια δολιοφθοράς και τις προσπάθειες μποϋκοτάζ, μέχρι τον φραπέ και τον «Γολιάθ», οι λιγότερο γνωστές ιστορίες της ΔΕΘ αποκαλύπτουν ότι η Έκθεση δεν ήταν ποτέ ένα απλό γεγονός. Ήταν – και παραμένει – ένας ζωντανός καθρέφτης της Θεσσαλονίκης: ανθεκτικός, τολμηρός, γεμάτος φαντασία. Μια Έκθεση που γράφει ιστορία μέσα από τις πιο απρόσμενες στιγμές της.

Η ιστορική διαδρομή της ΔΕΘ – Από το όραμα του Νικολάου Γερμανού στη νέα εποχή