Ο Τσίπρας ξαναχτυπά μέσα από τα δικαστήρια – Μια επίδειξη ελέγχου πριν από το πολιτικό του comeback
Διονύσης Μαγουλάς
Η υπόθεση γύρω από τα ασφαλιστικά μέτρα που ζήτησε ο εκδοτικός οίκος Gutenberg για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων του βιβλίου του Αλέξη Τσίπρα αποδεικνύεται πολύ περισσότερο από ένα τεχνικό νομικό ζήτημα. Πρόκειται για μια ακατέργαστη επίδειξη δύναμης από έναν πρώην πρωθυπουργό που αναζητά τρόπο να ξαναμπεί στο παιχνίδι με όρους απόλυτου ελέγχου. Η διαμάχη με τα μέσα ενημέρωσης πριν ακόμη κυκλοφορήσει το βιβλίο του μοιάζει λιγότερο με προάσπιση πνευματικών δικαιωμάτων και περισσότερο με προληπτικό χτύπημα σε οποιονδήποτε επιχειρήσει να χαλάσει το αφήγημά του.
Την ώρα που τα δημοσιεύματα αναπαράγουν αποσπάσματα και διαρροές, ο Τσίπρας εμφανίζεται να απαιτεί σιωπή μέχρι νεωτέρας. Η κίνηση αυτή δείχνει μια διάθεση αυστηρής πειθαρχίας γύρω από το δημόσιο διάλογο που παραπέμπει σε εποχές όπου το Μαξίμου λειτουργούσε με όρους παρασκηνίου και επιλεκτικής ενημέρωσης. Το ότι το ίδιο μοτίβο επιστρέφει σήμερα δεν προκαλεί έκπληξη. Η ανάγκη του πρώην πρωθυπουργού να ελέγξει την πρώτη εντύπωση του βιβλίου του υπερβαίνει κάθε εύλογο όριο και παραπέμπει στην ίδια πολιτική νοοτροπία που τον συνόδευε από την πρώτη μέρα της διακυβέρνησής του.
Δικαίωση για τον εκδοτικό οίκο Gutenberg – Τι αναφέρεται στην απόφαση
Οι διαρροές από πρώην συνεργάτες του φωτίζουν ακόμη περισσότερο τη σκοτεινή πλευρά αυτής της υπόθεσης. Όταν ο Παναγιώτης Λαφαζάνης μιλά για χονδροειδή ψέματα σε σχέση με υποτιθέμενες επαφές με τον Μεντβέντεφ, η συζήτηση αποκτά βάρος. Όταν δημοσιεύματα παρουσιάζουν έναν πρωθυπουργό που λέγεται ότι φοβόταν τον Τσακαλώτο και τον Χουλιαράκη και λάμβανε κρίσιμες αποφάσεις μέσα από προσωπικές ανασφάλειες, το παζλ γίνεται ακόμη πιο διαυγές. Τα στοιχεία δεν προέρχονται από πολιτικούς αντιπάλους αλλά από ανθρώπους που βρέθηκαν στον σκληρό πυρήνα της εξουσίας του 2015. Αυτή η λεπτομέρεια αλλάζει τα πάντα.
Τσίπρας – «Ιθάκη»: Ασφαλιστικά μέτρα του εκδοτικού οίκου στο Documento και αναταραχή στον ΣΥΡΙΖΑ
Η εικόνα που αναδύεται είναι προβληματική. Ένας ηγέτης που φέρεται να διαχειρίστηκε τους συνεργάτες του με όρους μικρής αυλής, που λειτουργούσε μέσα από έναν κύκλο ελεγχόμενης πληροφόρησης και που αντιμετώπιζε την κριτική ως προσωπική απειλή. Δεν προκαλεί εντύπωση ότι η ίδια λογική μεταφέρεται σήμερα στη διαχείριση της δημόσιας συζήτησης γύρω από το βιβλίο του. Η επίκληση των πνευματικών δικαιωμάτων λειτουργεί ως προπέτασμα για μια επιθετική στρατηγική φίμωσης. Η ουσία όμως παραμένει. Ο Αλέξης Τσίπρας δεν δείχνει διάθεση να αφεθεί στην κρίση της κοινής γνώμης. Θέλει να καθορίσει εκείνος το πλαίσιο, ακόμη και αν χρειαστεί να το επιβάλει.
Η ανασφάλεια αυτή προδίδει ότι το βιβλίο δεν είναι απλώς μια απόπειρα πολιτικού απολογισμού. Είναι όχημα επιστροφής. Η χρονική συγκυρία το αποδεικνύει. Μετά την αποχώρησή του από την ηγεσία και την εκλογική κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ, ο Τσίπρας χρειάζεται έναν τρόπο επανατοποθέτησης. Το βιβλίο προσφέρει μια ευκαιρία αναδημιουργίας της προσωπικής του εικόνας μέσα από έναν δικό του μονόλογο. Η κριτική πριν αυτό κυκλοφορήσει αποτελεί απειλή για το αφήγημα που θέλει να χτίσει από την αρχή. Η χρήση δικαστικών μέσων για να μπλοκαριστεί η συζήτηση λειτουργεί ως δείκτης του πόσο ασφυκτικό θεωρεί το πολιτικό περιβάλλον στο οποίο επιχειρεί να επανέλθει.
Αντί να επιλέξει τον δρόμο της διαφάνειας και να αφήσει να μιλήσει το ίδιο το έργο του, ο Τσίπρας επιλέγει να ελέγξει το περιβάλλον γύρω από αυτό. Η τακτική αυτή δείχνει ότι ο πρώην πρωθυπουργός παραμένει προσκολλημένος σε μια κουλτούρα αυταρχικής επικοινωνίας. Δεν αποδέχεται τον έλεγχο, δεν δέχεται αποκλίσεις, δεν αντέχει δημοσιεύματα που αποκαλύπτουν δυσλειτουργίες και αντιφάσεις. Η κριτική δεν τον ενδιαφέρει ως εργαλείο αυτογνωσίας αλλά ως απειλή προς εξουδετέρωση.
Έτσι η υπόθεση των πνευματικών δικαιωμάτων μετατρέπεται σε πολιτικό γεγονός. Όχι επειδή τα δικαιώματα αυτά δεν πρέπει να προστατεύονται αλλά επειδή η πολιτική συμπεριφορά που εκδηλώνεται μέσα από την προστασία τους καταγράφει μια βαθιά ριζωμένη νοοτροπία. Το ερώτημα για το αν έχουμε μπροστά μας ένα διαφημιστικό κόλπο ή μια οργανωμένη απόπειρα rebranding είναι εύλογο. Η εικόνα όμως που διαμορφώνεται δείχνει ότι ο Τσίπρας δεν καταλαβαίνει πως η πολιτική αξιοπιστία χτίζεται με ειλικρίνεια και αντοχή στην κριτική. Επιλέγει ξανά το μονοπάτι της σύγκρουσης και του περιορισμού.
Αν αυτός είναι ο πρόλογος του πολιτικού του come back, τότε η συνέχεια προμηνύεται ακόμη πιο επιθετική. Η ουσία του ζητήματος ωστόσο δεν βρίσκεται στο βιβλίο. Αλλά στο ποιος προσπαθεί να ελέγξει τη συζήτηση γύρω από αυτό και με ποιες μεθόδους. Και οι μέθοδοι που επιλέγει ο Αλέξης Τσίπρας δείχνουν ότι η αλλαγή που υπόσχεται δεν αφορά τον ίδιο αλλά το πώς θα φιμωθούν προληπτικά όσοι θα επιχειρήσουν να του υπενθυμίσουν τι συνέβη πραγματικά το 2015.