Μέρος Α’ – Η πόλη θυμάται τα ΜΜΕ όχι

Υπάρχουν πρόσωπα στην ελληνική δημόσια ζωή που πέρασαν από τις τηλεοπτικές μεταμεσονύκτιες εκπομπές στην πολιτική σκηνή σχεδόν ανεπαίσθητα. Πρόσωπα που κάποτε πουλούσαν «συγγράματα» αμφιβόλου προέλευσης και «θεραπευτικά» προϊόντα, δημιουργώντας έναν εκρηκτικό συνδυασμό υπερβολών, συνωμοσιολογίας και εμπορικής ευρηματικότητας. Κι όμως, παρά το περίεργο παρελθόν τους, σήμερα εμφανίζονται ως θεματοφύλακες της ηθικής, της πίστης και της «τάξης», με λόγο που συχνά διχάζει.

Το πραγματικό ερώτημα δεν είναι ποιοι είναι, αυτό άλλωστε το ξέρουν όλοι. Το ερώτημα είναι πώς κάποια γεγονότα που θα έπρεπε να έχουν γίνει αντικείμενο σοβαρής δημόσιας συζήτησης χάθηκαν στη λήθη.

Τα τηλεπαιχνίδια της Θεσσαλονίκης – Ένα σκάνδαλο που σημάδεψε οικογένειες

Στα μέσα της δεκαετίας του 2000, ένα μεγάλο κύκλωμα στη Θεσσαλονίκη εξαπατούσε τηλεθεατές μέσω τηλεφωνικών παιχνιδιών. Χιλιάδες πολίτες κατέληξαν με υπέρογκους λογαριασμούς, ενώ ο επικεφαλής του κυκλώματος καταδικάστηκε σε πολυετή κάθειρξη.

Όμως ένα ερώτημα πλανιόταν τότε, και εξακολουθεί να πλανάται: ποιοι ακόμη κινούνταν τότε στον ίδιο τηλεοπτικό μικρόκοσμο; Ποιοι μοιράζονταν στούντιο, εκπομπές, συνεργασίες και ωράρια με πρόσωπα που αργότερα βρέθηκαν στη δικαιοσύνη;

Δεν διατυπώθηκαν κατηγορίες για άλλους. Αλλά η εγγύτητα παραμένει.

Το κύκλωμα των τοκογλύφων – Φωτογραφίες που μιλούν από μόνες τους

Λίγα χρόνια αργότερα, εξαρθρώθηκε ένα από τα μεγαλύτερα κυκλώματα τοκογλυφίας στη Βόρεια Ελλάδα. Οι επικεφαλής του καταδικάστηκαν, οι δικογραφίες αποκάλυψαν εκβιασμούς, απειλές και μια ολόκληρη παράλληλη πραγματικότητα.

Κι εκεί, στα στοιχεία της έρευνας, υπήρχαν φωτογραφίες: πολιτικά στελέχη να συντρώγουν με πρόσωπα που λίγο αργότερα χαρακτηρίστηκαν «ηγέτες εγκληματικών οργανώσεων». Υπήρχαν και συνεργασίες σε αυτοδιοικητικά ψηφοδέλτια, επιλογές που τότε φάνταζαν τυπικές, αλλά σήμερα μοιάζουν… ενδιαφέρουσες.

Κανείς δεν υποστήριξε ότι υπήρξε ποινική εμπλοκή πολιτικών προσώπων. Όμως η πολιτική εγγύτητα και η κοινωνική οικειότητα είναι γεγονός. Και κάποια γεγονότα δεν εξαφανίζονται απλώς επειδή έπαψε να τα συζητά η επικαιρότητα.

Οι τηλεπωλήσεις θαυμάτων και η δημόσια αντίδραση

Είναι δύσκολο να ξεχαστούν οι δημόσιες αντιδράσεις, πολιτικές και μη, όταν κάποιοι προωθούσαν στην τηλεόραση συγγράματα που παρουσιάζονταν ως δήθεν επιστολές ιστορικών προσώπων. Η επιστημονική κοινότητα ήταν ξεκάθαρη: επρόκειτο για μεταγενέστερα κείμενα με καμία ιστορική αυθεντικότητα.

Λίγα χρόνια αργότερα, εν μέσω πανδημίας, προβλήθηκαν τηλεοπτικές διαφημίσεις προϊόντων που παρουσιάζονταν ως «ασπίδα» κατά του ιού. Το ΕΣΡ επέβαλε πρόστιμα σε σταθμούς που μετέδωσαν το υλικό. Η δικαιοσύνη διερεύνησε την υπόθεση.

Τα γεγονότα αυτά καταγράφηκαν. Δεν εξαφανίστηκαν. Απλώς η μνήμη της κοινής γνώμης θόλωσε.

Από το περιθώριο στην κεντρική σκηνή

Παρά όλα τα παραπάνω, τα οποία δεν είναι φήμες, αλλά καταγεγραμμένα περιστατικά, ορισμένοι πολιτικοί κατάφεραν να μετατρέψουν την τηλεοπτική “ιδιαιτερότητα” σε πολιτικό κεφάλαιο. Σήμερα μιλούν από δημόσιο βήμα με τόνο ηθικής ανωτερότητας, συχνά με επιθετική ρητορική που ξεπερνά τα όρια του δημοσίου διαλόγου.

Το παράδοξο δεν είναι ότι υπάρχουν.

Το παράδοξο είναι ότι σχεδόν κανείς δεν αναφέρεται πια στις σκιές που ακολουθούν την πορεία τους.