Κερδισμένοι και χαμένοι από το σχέδιο Τραμπ για την Ουκρανία

Μετά τις τόσες και τόσες κωλοτούμπες του Τραμπ στα θέματα των δασμών και της Ουκρανίας, ένας Θεός ξέρει αν έχει κάποια αξία το προτεινόμενο σχέδιο 28 σημείων, ή αν απλώς εξυπηρετεί ενδορεπουμπλικανικές σκοπιμότητες. Πιο συγκεκριμένα, αν συνδέεται με την απροσδόκητη εκ δεξιών επίθεση ακραίων MAGA βουλευτών κατά του Αμερικανού προέδρου, με αφορμή τους φακέλους Έπσταιν και την αρκετά φιλοπόλεμη διάθεση του Λευκού Οίκου. Ενδεικτικό της σύγχυσης είναι το εξής: τις προηγούμενες ώρες γερουσιαστές ισχυρίστηκαν πως ο Υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο τους ενημέρωσε ότι οι υπό δημόσια συζήτηση θέσεις είναι μόνο ρωσικές και όχι επίσημες αμερικανικές. Αν και ο ισχυρισμός αργότερα διαψεύσθηκε, η εικόνα παραμένει θολή.

Τούτων λεχθέντων, εάν πράγματι ο Ζελένσκι και οι υπόλοιπες ουκρανικές πολιτικές δυνάμεις αποδεχθούν τους πραγματικά επαχθείς όρους, αυτό πρωτίστως θα οφείλεται σε αδυναμία της χώρας να συνεχίσει τον πόλεμο αποτελεσματικά.

Εφόσον λοιπόν το φημολογούμενο σχέδιο ισχύσει περίπου αυτούσιο (σήμερα Κυριακή έχουμε διαβουλεύσεις στη Γενεύη), μπορούν ήδη να εξαχθούν μερικά συμπεράσματα.

«Τελεσίγραφο» Τραμπ σε Ζελένσκι για το ειρηνευτικό σχέδιο

Παρά τον τόσο ηρωικό αγώνα της, η Ουκρανία είναι καθαρά χαμένη· είναι άσχετες με αυτή την παραδοχή οι όποιες επενδύσεις θα υποδεχθεί στο ορατό μέλλον. Είναι χαμένη για πλείστους λόγους: χάνει εδάφη και υποδομές που γι αυτήν είχαν αξία· υπέστη τεράστιες ανθρώπινες απώλειες, που πολύ δύσκολα θα αναπληρωθούν· μεγάλο κομμάτι του παραγωγικού πληθυσμού της μετανάστευσε· αμέτρητοι βετεράνοι της θα υποφέρουν για δεκαετίες από σωματικά και ψυχικά τραύματα· η αποδοχή ταπεινωτικής ήττας θα οδηγήσει την πολιτική ζωή της σε ανωμαλία, αφού ταυτόχρονα θα δικαιωθούν οι Ουκρανοί ρωσόφιλοι και θα ριζοσπαστικοποιηθούν οι εθνικιστές· σύμφωνα με τους δημοσιευμένους όρους της, η έξωθεν επιβαλλόμενη συνθηκολόγηση ουδόλως εξασφαλίζει την ασφάλεια, και κατ’ επέκταση την ανεξαρτησία της, σε βάθος χρόνου.

Παραδόξως, χαμένη είναι και η Ρωσία. Θα υποφέρει από τα ίδια προβλήματα κοινωνικής επανένταξης των δικών της απομάχων, θα της λείψουν τα δεσμευμένα κεφάλαιά της, θα έχει χάσει μακράν τον μεγαλύτερο πελάτη φυσικού αερίου, θα κάνει χρόνια για να ανασυντάξει τις κουρασμένες ένοπλες δυνάμεις της, θα δυσκολεύεται να προμηθευτεί υπερσύγχρονο βιομηχανικό εξοπλισμό, θα αργήσει να ανακτήσει το καλό της όνομα στις διεθνείς αγορές όπλων, θα πρέπει να αποδεχθεί μειωμένη πολιτική ισχύ στην Κεντρική Ασία. Όσο κι αν προπαγανδιστεί ως επιτυχία, το πενιχρό όφελος του πολέμου (εκτάσεις και πόροι πραγματικά ασήμαντοι σε σχέση με όσα ήδη διαθέτει η αχανής χώρα) θα θέσουν σε μερική αμφισβήτηση το καθεστώς Πούτιν. Εις το εξής η Μόσχα θα στραφεί σε παρασκηνιακό επηρεασμό των εξελίξεων στο Κίεβο, δηλαδή σε ό,τι ούτως ή άλλως έκανε και πριν το 2022. Τώρα όμως θα βρίσκει εκεί πολύ λιγότερους πρόθυμους συνομιλητές. Στα πεδία των μαχών και στις βομβαρδισμένες πόλεις σφυρηλατήθηκε -μια σφοδρά αντιρωσική- ουκρανική εθνική συνείδηση.

Κερδισμένες οι ΗΠΑ, αλλά με μεγάλο αστερίσκο. Έχουν πια αντικαταστήσει τη Ρωσία ως βασικός προμηθευτής φυσικού αερίου της ΕΕ, δεν έχουν το ρωσικό στρατό να τους απασχολεί άμεσα, ενώ η -προκλητικά μονομερής- οπτική του προτεινόμενου ειρηνευτικού σχεδίου υπονοεί πιθανά πρόσθετα ανταλλάγματα κάτω από το τραπέζι, ενδεχομένως σε σχέση με Κίνα, Βενεζουέλα, Συρία ή Υποσαχάρια Αφρική. Ωστόσο, έχει υπονομευθεί το διεθνές κύρος της υπερδύναμης, καθώς αποδεικνύεται εντελώς αναξιόπιστη σύμμαχος και εταίρος (τις σοβαρές επιφυλάξεις των Ευρωπαίων για το σχέδιο συνυπέγραψαν στο Γιοχάνεσμπουργκ οι πρωθυπουργοί Ιαπωνίας και Καναδά). Με τη στάση της, η Ουάσινγκτον στέλνει παντού μήνυμα πως το Διεθνές  Δίκαιο έχει καταντήσει κουρελόπανο. Υπό αυτές τις συνθήκες, τα μικρότερα κράτη θα οφείλουν να υποτάσσονται σε τραμπούκους γείτονες, κάτι που θα ενθαρρύνει περαιτέρω τις φιλοδοξίες κάθε αναθεωρητικής δύναμης. Άρα μπορούμε κάλλιστα να προσθέσουμε την -εκ προοιμίου ασταθή- παγκόσμια ειρήνη στους χαμένους της όλης υπόθεσης.

Στους κερδισμένους και οι Κινέζοι. Ανάδειξή τους σε αδιαφιλονίκητη δεύτερη στρατιωτική δύναμη του πλανήτη, εντονότερη πολιτική διείσδυση σε Κεντρική Ασία και Σιβηρία, πιο υποσχόμενες εξαγωγικές προοπτικές για τα οπλικά τους συστήματα και ρωσική εξάρτηση από την κινεζική βιομηχανία είναι μερικά μόνο από τα κέρδη τους. Πλέον θα τίθεται πιο πιεστικά ως ζήτημα η αυτοδιάθεση της Ταϊβάν.

Κερδισμένη εν γένει η Τουρκία, αν και μάλλον θα προτιμούσε επ’ αόριστον παράταση της σύγκρουσης. Αναγνωρίστηκε ως σοβαρός παράγοντας στα ζητήματα και αυτής της περιοχής, άρπαξε ρωσικό τουρισμό, θα μπει πιο θαρραλέα (και με αμερικανική ενθάρρυνση) στην Κεντρική Ασία, η δε δυναμική πολεμική βιομηχανία της εξασφάλισε σημαντικές πωλήσεις προς την Ουκρανία και πρώην πελάτες της Ρωσίας, ενώ προσδοκά πρόσθετα γενναία έσοδα και μεταφορά τεχνογνωσίας μέσω του ευρωπαϊκού αμυντικού προγράμματος SAFE. Στη φάση αυτή, ο Ερντογάν κινδυνεύει μόνο από την απληστία του.

Σαφώς χαμένη η Ευρωπαϊκή Ένωση, εάν όντως υποτιμηθεί τόσο απροκάλυπτα από τους Αμερικανούς. Αξίζει να τονιστεί ότι στο κείμενο της συμφωνίας ορίζεται ρητά πως δεν θα δύναται να συνδράμει την Ουκρανία χωρίς την έγκριση των ΗΠΑ. Δικαίως θα χαρακτηριστεί γεωστρατηγικός νάνος, παρά την άνετη οικονομική και πληθυσμιακή της υπεροχή έναντι της πουτινικής Ρωσίας. Εκτός από τον εξευτελισμό, τυχόν πολιτική ήττα της ΕΕ θα την οδηγήσει και σε εσωτερικές περιπέτειες: τα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης θα προχωρήσουν σε σύσφιξη αμυντικών σχέσεων, αδιαφορώντας για τα κελεύσματα Βρυξελλών, Βερολίνου και Παρισιού· ρωσόφιλοι ηγέτες όπως ο Ορμπάν θα αποκτήσουν αυξημένο πολιτικό ειδικό βάρος· οι ρωσικές ασύμμετρες απειλές εναντίον της δεν πρόκειται να εξαλειφθούν· Πεκίνο, Δελχί, Καράτσι και φυσικά Άγκυρα θα την αντιμετωπίζουν υποτιμητικά.

Και κλείνουμε με την… Ελλαδίτσα. Αν και μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας, η χώρα μας θα έχει την πολυτέλεια να νιώθει κερδισμένη μετά τη λήξη της σύρραξης. Εδώ φυσικά θα διαφωνήσουν όσοι παίρνουν τοις μετρητοίς τις επιλεκτικές ευαισθησίες και αγριάδες της κ. Ζαχάροβα, αλλά δεν πειράζει. Η πραγματικότητα είναι αδιαμφισβήτητη: χάρη στη στάση που τηρήσαμε καθιερωθήκαμε ως ενεργειακός κόμβος για όλη την ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, Έλληνες εφοπλιστές ήδη μεταφέρουν αμερικανικό και καταριανό LNG, η -έστω λειψή- κοινή ευρωπαϊκή άμυνα είναι προτιμότερη από το υφιστάμενο τίποτα, θα δοθούν ενωσιακές αναθέσεις στην εγχώρια αμυντική βιομηχανία, και τέλος εργολάβοι μας θα συμμετάσχουν στην ουκρανική ανοικοδόμηση, αποσπώντας αξιόλογα οφέλη για τη μικρή οικονομία μας. Και φυσικά ας μη ξεχνάμε ότι Ελλάδα και Κύπρος παραμένουν αγαπητοί προορισμοί για Ρώσους τουρίστες και επενδυτές, οι οποίοι θα επανακάμψουν.

Πάντως δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα αποκομίσει προσωπικά πολιτικά κέρδη ο Κυριάκος Μητσοτάκης, εάν φυσικά υπάρξει ειρήνευση βάσει των προτάσεων Τραμπ. Στο μυαλό πάμπολλων -ομολογουμένως επιδερμικά ενημερωμένων- συμπατριωτών μας, η δεδηλωμένη πεποίθηση του πρωθυπουργού πως τα τελευταία τέσσερα χρόνια βρεθήκαμε στη σωστή πλευρά θα έχει διαψευσθεί. Άλλωστε τα λαμπρά επιτεύγματα στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις ξεθωριάζουν όταν οι Αμερικανοί αποδεικνύονται αφερέγγυοι σύμμαχοι. Κοινώς, η κυβέρνηση δεν μπορεί να επαναπαυθεί ούτε λεπτό.