Η μεγάλη «ιέρεια» του θεάτρου, Μαρίκα Κοτοπούλη, «ζωντανεύει» υπό το συγγραφικό, σκηνοθετικό και υποκριτικό βλέμμα της Δήμητρας Παπαδήμα, επί σκηνής του Θεάτρου Αμαλία. Για τρεις μόνον παραστάσεις: Παρασκευή 24 έως Κυριακή, 26 Φεβρουαρίου.
Χωρίς να αμαυρώσουμε την ιστορική μνήμη, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι η προσωπική ζωή του διπλωμάτη, πολιτικού και συγγραφέα, Ίωνα Δραγούμη, απασχόλησε περισσότερο από το έργο του· από τη μία η πλατωνική σχέση με τη συγγραφέα, Πηνελόπη Δέλτα, και από την άλλη το θυελλώδες πάθος του για την τραγωδό, Μαρίκα Κοτοπούλη.
Δύο σπουδαίες γυναικείες φυσιογνωμίες, έκαστη στο είδος της, με τις οποίες η ηθοποιός, Δήμητρα Παπαδήμα, «τόλμησε» και «αναμετρήθηκε» θεατρικά. Και γεννιέται το εξής ερώτημα: προς τα πού να γέρνει, άραγε, η ζυγαριά;
«Από τη Θεσσαλονίκη ξεκίνησα την “Κοτοπούλη” και την “Πηνελόπη Δέλτα”. Οι Θεσσαλονικείς προτιμούν Πηνελόπη Δέλτα, σας το λέω ξεκάθαρα. Στο τρίτο μέρος της τωρινής παράστασης, ως Μαρίκα Κοτοπούλη, φέρνω στην πλατεία την Πηνελόπη Δέλτα. Και της λέω πράγματα που είναι γραμμένα, δεν λέω ό, τι μου ‘ρχεται. Και βλέπω το κοινό εκεί που, κάπως το “παίρνει”.
Δεν θα το ξεχάσω ποτέ. Στην τελευταία παράσταση “Πηνελόπη Δέλτα-Ίων Δραγούμης. Τελευταία συνάντηση”, στο Αθήναιον το ‘18, ήρθε ένα ζευγάρι, συνταξιούχοι πανεπιστημιακοί, με τη φοιτήτρια κόρη τους. Εισπράττω πάρα πολύ ωραία λόγια κι εγώ, μέσ’ την αφέλεια του καλλιτέχνη, λέω: “Τώρα ετοιμάζω τη Μαρίκα Κοτοπούλη”. Και πέφτει μία σιγή. Κι ακούω την έκφραση: “Προδοσία, κυρία Παπαδήμα”. Οι άνθρωποι, δηλαδή, πώς ταυτίζονται!
Αλλά αν βάλουμε σε μία ζυγαριά ποια έχει δίκιο και ποια άδικο –αν μπορεί ποτέ αυτό να ζυγιστεί- γέρνει προς το μέρος της Κοτοπούλη. Αρκεί να μάθεις και τη μία πλευρά και την άλλη όπως πρέπει, γιατί έχω σκοπό -είμαι τόσο τρελή- να ξαναστήσω την παραγωγή. Έτσι κι αλλιώς δική μου ήταν, δεν με βοηθάει κανένας», επισημαίνει η Δήμητρα Παπαδήμα στο TheOpinion και συνεχίζει:
«Όταν ήρθε και είδε και η δισέγγονη της μιας και της άλλης, μου είπαν ότι έτσι ακριβώς ήταν τα πράγματα. “Είδαμε την Κοτοπούλη απόψε”, συγκεκριμένα μου είπαν η δισέγγονη του Μυράτ με τον Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο.
Η μία ήταν ερωτευμένη με τον θάνατο και η άλλη με τη ζωή. Και οι δύο πολύ ισχυρές προσωπικότητες, με πολύ “αρσενικό” στοιχείο μέσα τους. Η Κοτοπούλη το έδειχνε πάρα πολύ, γιατί είχε το ελεύθερο ως θεατρίνα που ήταν και από κατώτερα κοινωνικά στρώματα. Η άλλη, η κατακαημένη, ήταν “μαντρωμένη” λόγω της αριστοκρατικής καταγωγής. Και έγραφε τον “Μάγκα”. Και το λέει και η Κοτοπούλη: “Ο “Μάγκας” σας με ξάφνιασε. Εσείς είστε; Μήπως θα προτιμούσατε να είστε άντρας;”.
Γι’ αυτό μου ταιριάζει πάρα πολύ η Κοτοπούλη, γιατί τα λέει τα πράγματα έτσι όπως είναι. Και δεν πρόκειται να σταματήσω να παίζω αυτήν την παράσταση».
«Παίζω και τον εαυτό μου πάνω στη σκηνή»
Η Δήμητρα Παπαδήμα, όμως, δεν ενσαρκώνει απλώς έναν ρόλο· υποδύεται, επί σκηνής, και τον εαυτό της. Κι η ίδια κρύβει ένα «αγρίμι» μέσα της, έναν δυναμισμό για να μπορέσει να επιβιώσει, όπως, χαρακτηριστικά παραδέχεται στο TheOpinion. Άλλωστε, στα επόμενα θεατρικά της σχέδια είναι να ανεβάσει έναν ρόλο του αρσενικού «εγώ» της.
Έχοντας, λοιπόν, αναλάβει και το ερευνητικό και το συγγραφικό κομμάτι του εν λόγω έργου, αναφέρει στο TheOpinion:
«Διάβασα τα ημερολόγια του Δραγούμη, τις αναφορές της Κοτοπούλη και ό, τι υπάρχει της Πηνελόπης Δέλτα, που αναφέρεται στην Κοτοπούλη. Κι έβγαλα έναν χαρακτήρα, που δεν ήταν καθόλου δύσκολο για ‘μένα. Γιατί έχω πάρα πολλά κοινά. Εν ολίγοις, παίζω και τον εαυτό μου πάνω στη σκηνή· δηλαδή, από μία οικογένεια πολύ ζορισμένη οικονομικά, που έπρεπε να δουλεύει για την “ζήσει”. Στην προκειμένη, αυτή ήταν η άσχημη κι οι αδερφές της ήταν οι όμορφες, και της ζήλευε. Εγώ δεν το ‘χα αυτό το στοιχείο. Βέβαια, μου έχουν πει ότι “Όλα τέλεια ρε Δήμητρα, αλλά αυτή ήταν άσχημη”. Εγώ νιώθω ότι και στη σκηνή, “ασχημαίνω”. Πιστεύω, πράγματι, ότι είναι ο ρόλος της ζωής μου».
«Με τον Γιάννη περνάμε καλά»
«Το Αγρίμι» αποτελεί μία πολύ προσωπική παράσταση για τη Δήμητρα Παπαδήμα, καθώς, εκτός των άλλων, συνεπιμελείται τη σκηνοθεσία με τον σύζυγό της και ηθοποιό, Γιάννη Μποσταντζόγλου.
«Είναι καλό να δουλεύουμε οι δυο μας, με τον Γιάννη, και περνάμε και καλά. Μπορείς να του αντιμιλήσεις και να μην παρεξηγηθεί. Μπορείς να του αναπτύξεις το σκεπτικό σου, που εκείνη τη στιγμή δεν σου ήρθε ακριβώς αυτό που πρέπει να του πεις και να το πεις το βράδυ, ας πούμε. Είναι πολύ πιο εύκολο και πιο δημιουργικό μπορώ να πω. Για ‘μας, τουλάχιστον, που δεν έχουμε ανταγωνισμούς μεταξύ μας. Εγώ βρίσκω ότι είναι μια πολύ καλή συνταγή.
Τώρα, βέβαια, που έγραψα την παράσταση “Μποστ και Φλωξ”, που θα ανέβει κι αυτήν στη Θεσσαλονίκη τον Μάρτη, όπου πρωταγωνιστεί ο Γιάννης με τον Κώστα Φλωκατούλα, το σκηνοθέτησαν οι δυο τους. Δεν ‘θελαν εμένα καθόλου εκεί πέρα, οπότε το άφησα πάνω τους», εξομολογείται στο TheOpinion.
«Μας ρίχνουν “στάχτη στα μάτια” για να γίνει κάτι άλλο»
Ερωτηθείσα για όλα όσα διαδραματίζονται στον χώρο της, αναφορικά με το Προεδρικό Διάταγμα που «έβγαλε» τους καλλιτέχνες στον δρόμο, η Δήμητρα Παπαδήμα δηλώνει πως έχει «χάσει τη μπάλα». Συγκεκριμένα, λέει στο TheOpinion:
«Αυτό που συμβαίνει, το βρίσκω παράλογο. Ακριβώς, δεν έχω καταλάβει το κίνητρο. Δεν έχω πειστεί, δηλαδή, για το τι πάει να γίνει. Πιστεύω ότι “κάποιο λάκκο έχει η φάβα”.
Και στο κάτω κάτω, να το πάρουμε, έτσι, πιο ήρεμα το πράγμα… Αν, ας πούμε, η εν λόγω Κυβέρνηση ή η όποια Κυβέρνηση -εγώ δεν είμαι με κανέναν- θέλει να αναβαθμίσει το θέατρο, τον καλλιτεχνικό χώρο, δεν χρειάζεται να υποτιμήσει και να υποβαθμίσει όλους εμάς που πριν δεν κάναμε αυτό που θέτουν τώρα. Δεν πιστεύω ότι αυτό θα ισχύσει. Ότι, δηλαδή, θα υποβαθμίσει τα μέχρι τώρα πτυχία. Μας ρίχνουν “στάχτη στα μάτια” για να γίνει κάτι άλλο.
Οι ηγέτες είναι παράλογοι. Πιστεύω ότι για να γίνει κάποιος ηγέτης, να ηγηθεί μιας χώρας, πρέπει να είναι λίγο “τζαζ”. Δεν μπορεί να είναι κανονικός άνθρωπος, να πάρει ένα τέτοιο ρίσκο ειδικά στις μέρες μας. Το κράτος είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση. Τώρα αν έχουν από ‘κει επιρροές ή κάτι πρέπει να ξεπληρώσουν… Δεν ξέρω τι γίνεται πια.
Όλα, σίγουρα, γίνονται για κάποιον σκοπό. Που πήγε ο Παπα-Αντώνης και η “Κιβωτός”; Που εμείς προσφέραμε και μας χαντάκωσαν. Νομίζαμε ότι κάναμε καλό και μας διέλυσαν, ψυχή τε και σώματι. Πώς γίνεται, τώρα ξαφνικά, να μην ακούμε τίποτα; Μου φαίνεται πολύ ύποπτο. Όπως μου έγραψε κι ένας φίλος: “Αυτοί, πια, δεν θέλουν τα λεφτά μας, θέλουν εμάς”. Τον όποιο ηγέτη, λοιπόν, πάρει τέτοια απόφαση τον θεωρώ τσοπάνο, όχι ηγέτη!».
Και συμπληρώνει: «Όταν είσαι στην ηλικία τη δική μου και έχεις περάσει τα χίλια μύρια όσα, και σε οικογενειακό επίπεδο αλλά και στη ζωή -που βγήκα από πολύ μικρή, 17 χρονών- έχεις ένα κούτελο όχι καθαρό· πεντακάθαρο! Στην ηλικία μου κι έχοντας φτιάξει ένα παιδί, κανονικό άνθρωπο, έχω δικαίωμα και καθήκον.
Είμαι πάρα πολύ οργισμένη. Και προσπαθώ να μην είμαι. Και προσπαθώ να κάνω θέατρο. Κοιτάνε να “αναβαθμίσουν” τους καλλιτέχνες… Να εκπαιδεύσουν παραγωγούς, που να μην είναι λαμόγια, το ‘χουν σκεφτεί; Που μας παίζουν στα δάχτυλα οι παραγωγοί; Οι αμόρφωτοι άνθρωποι στην πλειονότητά τους!».
«Με το “σπαθί” μου προχώρησα»
Όσο για το εάν στο επάγγελμα τής φέρθηκαν καλά, δίνει τη δική της, αφοπλιστική απάντηση στο TheOpinion:
«Βρήκα μόνον τοίχους μπροστά μου. Ίσως κι εγώ να ήμουν αυτό το “αγρίμι” και επαναστατούσα με το καθετί, ισχύει αυτό. Δεν μπορώ να πω όχι. Και καλά έκανα! Αλλά με το “σπαθί” μου προχώρησα, δυσκολεύτηκα. Έφτασα ως εδώ, είμαι πάρα πολύ χαρούμενη. Δούλεψα πάρα πολύ. Έχω γράψει του κόσμου τα βιβλία· θεατρικά, ποιήματα… Η σανίδα σωτηρίας μου, όπως καταλαβαίνετε, είναι το “καλλιτεχνιλίκι”· διαφορετικά, δεν θα υπήρχα τώρα. Γι αυτό, λοιπόν, δεν δέχομαι και “μύγα στο σπαθί” μου!
Έγραψα ένα παραμύθι, “Το Ανθρωπάκι. Tο παραμύθι του αιώνα”, το οποίο έχει να κάνει με το φυσικό περιβάλλον. Tο στέλνω στο Εθνικό, στο Κρατικό Θέατρο χωρίς ανταπόκριση. Κι έχω φοβερές εισηγήσεις από Υπουργεία. Δεν πρέπει, κάποια στιγμή, ένας κρατικός θεσμός να βγάλει αυτό το παραμύθι; Εγώ δεν έχω εταιρεία για να πάω να ζητήσω επιχορήγηση, και βαριέμαι και που το σκέφτομαι.
Η αναβάθμιση, λοιπόν, δεν είναι μόνον να κάνουμε κολλέγια και να πληρώνουν τα παιδιά για να γίνουν ηθοποιοί. Ο ηθοποιός, αν δεν είναι “ανθρακωρύχος”, να μπει μέσα να ψάξει στον εαυτό του, δεν είναι ηθοποιός! Δεν πα να έχει βγάλει πεντακόσια πανεπιστήμια… Τους φέρνεις, τώρα, ένα έργο που είναι της εποχής, για να “ξυπνήσει”, να “ταρακουνήσει”. Αλλά αυτοί κοιτάνε ποιον έχουν φίλο, ποιον έχουν γκόμενο, ποιος τους τα “χώνει”. Δεν θα μπω σε αυτό το παιχνίδι.
Μου είπαν: “Είστε πολύ ταλαντούχα”… Έχω ένα πολύ μεγάλο ταλέντο και το συνειδητοποιώ τώρα, που είμαι 60 χρονών πια: σ’ όλη αυτήν τη διαδρομή της ζωής μου, έχω το ταλέντο να κάνω τους πλούσιους να σιχαίνονται, μαζί με εμένα, και τα πλούτη τους. Κι αυτό, ειλικρινά, το απολαμβάνω!».
Πληροφορίες
«Το Αγρίμι», με τη Δήμητρα Παπαδήμα
Θέατρο Αμαλία (Αμαλίας 71, Θεσσαλονίκη)
Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Παρασκευή 24 και Σάββατο, 25 Φεβρουαρίου στις 21:00, Κυριακή, 26 Φεβρουαρίου στις 20:00
Τιμές εισιτηρίων: 15€ Κανονικό – 13€ Μειωμένο (Ανέργων, Φοιτητών, ΑμεΑ)
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 231 084 2509
Ταυτότητα παράστασης
Κείμενο: Δήμητρα Παπαδήμα
Σκηνοθεσία: Δήμητρα Παπαδήμα, Γιάννης Μποσταντζόγλου
Σκηνικά – Κοστούμια: Χριστίνα Οικονόμου
Μουσική επένδυση: Χρήστος Στεργίου
Φωτογράφος: Κωνσταντίνος Σκούρτης
Ερμηνεύει η Δήμητρα Παπαδήμα